Pils, najbardziej piwne piwo

Gdyby paryskie Sèvres miało wzorzec piwa, zapewne byłby to pils. Archetyp piwa. Wymyślony w Czechach. Kopiowane w mniej lub bardziej udany sposób przez setki tysięcy browarów na całym świecie. Choć jasne lagery, które powstały w ten sposób często są odległe od pierwowzoru, nadal zachowują jego najważniejsze cechy: jasną barwę, krystaliczną klarowność i orzeźwiający charakter. A ich oszałamiająca ilość sprawia, że jasny lager to najpopularniejsze piwo świata.

Pils czeski

W kraju Zachodnioczeskim, nad rzeką Berounką leży malownicze miasto Plzeň. W Polsce – znane pod mianem Pilzno Czeskie, w odróżnieniu od Pilzna położonego na Podkarpaciu. Po niemiecku – Pilsen. W herbie: anioł, klucze, pół gryfa, rycerz, chart oraz wielbłąd, który walczył w Bitwie pod Grunwaldem (po właściwej stronie). Miasto rodzinne Emila Škody.

Jak głosi historia, to Pilźnie w 1842 roku bawarski piwowar Josef Groll stworzył pierwszego pilsa. Powstał on z jasnego słodu (nowość na ówczesnym rynku), chmielu z Żateca, lokalnej wody oraz drożdży podobno wywiezionych skrycie z Bawarii przez wyżej wymienionego. Zażarło. Piwo z Pilzna, czyli piwo pilzneńskie, czyli pilznera rozchwytywano w całym Cesarstwie Austriackim, a następnie w połowie Europy. A to był tylko początek.

Piwo było złociste, pięknie klarowne. To cieszyło zwłaszcza świeżych nabywców przezroczystych szklanek, których cena dzięki rewolucji przemysłowej spadła tak, że wiele osób mogło sobie na nie pozwolić (wcześniej szkło było drogie). Nie wiadomo, czy konserwatywni posiadacze glinianych kufli nadal preferowali ciemne i mętne piwa górnej fermentacji. Wiadomo natomiast, że wygląd to nie był jedyny atut pilsnera. Także walory smakowe pilsa trafiały w liczne gusta. Lekkość, delikatny chlebowy posmak, orzeźwiająca natura i mocny chmielowy aromat – to wszystko miał pils. To jasny słód, zwany później pilzneńskim i mocne wychmielenie Żatecem dawało czeskiemu piwu ten niepowtarzalny smak, który pokochały miliony.

Pils niemiecki

Czego nie mogli znieść Niemcy. Wyobraźmy sobie taką scenę: XIX wiek, Bawaria, browar. Meeting działu R&D. Wściekły właściciel wali pięścią w stół. W tle wykres z krzywą spadającą w dół. Słychać okrzyki w dialekcie bawarskim: Jak to możliwe, żeby Czesi robili lepsze piwo od nas? Przecież mamy najlepsze browary na świecie!

Wkrótce po sukcesie czeskiego pilsa w browarach Europy rozpoczął się wyścig. Każdy chciał robić modne piwo – a’la pilzneńskie. Można przypuszczać, że szczególnie intensywnie warzono w rozwiniętych ośrodkach przemysłowych na terenach, które określilibyśmy obecnie Niemcami. Tu od zawsze spożywano duże ilości piwa, więc i browarów było bez liku. Na drodze prób i błędów wykrystalizowały się lokalne odmiany jasnych lagerów, które nadal często nazywano pilsnerami lub pilsami. jednak każde miasto miało swoje piwa, nieco różniące się od sąsiadów. Które to w XXI wieku amerykanie z BJCP wrzucili do jednego worka: jako pils niemiecki. Wg amerykanów – powinien być on mniej treściwy, bardziej wytrawny i orzeźwiający, oraz bardziej goryczkowy, niż jego czeski kolega.

Pils – polski?

XIX wiek to trudny okres w historii Polski. Nie mniej na ziemiach zajętych przez zaborców piwo cały czas warzono. A moda na plisa docierała także tu. Bez problemu można odnaleźć dowody na liczne piwa „typu pilzneńskiego” warzone w browarach położonych na terenach zamieszkiwanych przez ludność polską. Większość dużych browarów w połowie XIX wieku już takie piwa produkowała. Nie brakuje doniesień o inwestycjach w lodownie, które zapewniały piwu odpowiednio niską temperaturę.

Tradycje warzenia pilsów przetrwały kolejne burzliwe zawirowania historyczne, których w XIX i XX wieku w naszym kraju nie brakowało. Browary, które uchowały się do czasów współczesnych nadal warzyły jasne piwa. Co prawda, nie nazywano pilsami, lecz piwem jasnym, jednak można je zaliczyć do dalekich potomków pradziadka z Pilzna. Z dużą dozą słuszności można więc powiedzieć, że pilsy to także część naszej piwnej historii.

Pils w czasach rewolucji

Jasny, lekki lager to nadal znacząca większość sprzedaży piwa na świecie. Dziś liczne browary rzemieślnicze wracają do warzenia pilsa. Co ciekawe, w USA, kolebce kraftu to piwo jest często produkowane przez browary rzemieślnicze. Albo, jak kto woli, takie, które swoje korzenie mają w kracie. Jak np. Samuel Adams, którego flagowym produktem jest Boston Lager. To piwo uznaje się za jedno z najlepiej sprzedających się piw kraftowych na świecie.

Także w Polsce nie brakuje ciekawych przykładów udanego piwa „w stylu pilzneńskim”. Pils Trzech Kumpli, Dortmunder Waszczuków czy K◊ Pinty i Łańcuta. Z pewnością – rynek na wysokiej jakości pilsnera będzie się rozwijał.